Bir önceki sayımızda sizlerle “Coğrafi İşaret” kavramını paylaşmıştık. Bu ayki sayımızda sizlerle, Coğrafi işaretin tescil prosedürü sürecinde izlenilecek yolu paylaşacağız.

Marka, Patent, Endüstriyel Tasarım gibi Coğrafi işaret de Fikri haklar kapsamında olup, coğrafi işaret tescili konusunda Türkiye’de yetkili tek kurum Ankara’da bulunan Türk Patent Enstitüsü Başkanlığıdır.

Coğrafi işaret başvurusunu, başvuruya konu ürünü üreten gerçek veya tüzel kişiler, tüketici dernekleri ile başvuruya konu ürünün coğrafi yöresiyle ilgili kamu kuruluşları başvuru hakkına sahiptir. Ancak coğrafi işaretlerde, diğer fikri haklardan farklı olarak tescil, tescil edene münhasır bir hak sağlamaz, tescil olunan ürün anonim kabul edilir. Üretim şartlarını sağlamak koşulu ile başka üreticilerde tescil edilen coğrafi işareti kullanabilirler. Oysa marka, tasarım, Patent gibi diğer fikri haklarda kullanım sadece tescil sahibine ve onun yetkili kıldığı/izin verdiği gerçek ve tüzel kişilere aittir. Coğrafi işaretin bu konuda farklı olmasının sebebi, coğrafi işaretten beklenen gayenin farklı olması esasına dayanmaktadır. Coğrafi işaretlerin tescilinin amacı, genel nitelikleri itibariyle üretimi, kaynağı gibi bir takım yerel niteliklerine bağlı olarak belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunmasını sağlamaktır.  Bu sebeple bu koruma koşullarını gerçekleştiren herkes, yasal izin prosedürlerini tamamlayarak coğrafi işareti kullanabilirler.

Coğrafi işaret başvurusu, Türk Patent Enstitüsüne eksiksiz olarak sunulacak başvuru formu ve başvuru harcının yatırılmasıyla gerçekleştirilmektedir.

Türk Patent Enstitüsüne sunulacak başvuru formunda, aşağıda belirtilen bilgi ve belgelerin yer alması ve bunların forma eklenmesi gerekmektedir:

• Menşe ad veya mahreç işarete ait 8 cm x 8 cm ebadında örnek (Üretim alanının sadece bir “işaret” ile tanımlanması halinde bu işarete ait örnekler verilecektir. Aksi takdirde örnek hazırlanmasına gerek bulunmamaktadır.),
• Başvuru ücreti ödendi belgesi aslı,
• Ürünün tanımı (fiziksel, kimyasal ve benzeri ayırt edici özellikleri),
• Ürünün üretim tekniği,
• Ürünün menşe adı ya da mahreç işareti tanımının hangisine uyduğunu gösterir bilgi ve belgeler,
• Üretim alanının sınırlarını açıkça tanımlayan bilgi, belge ve gerekiyorsa harita,
• Coğrafi işaretin kullanım biçimi (Markalama, etiketleme veya işaretleme usullerinden uygun olanı seçilecektir.),
• Denetim biçimini ayrıntılı olarak açıklayan bilgiler.

Başvuru dosyasının, TPE'ye sunulmasının ardından, dosya Türk Patent Enstitüsü uzmanları tarafından  incelenmeye alınmaktadır. Uzmanlar tarafından yapılan incelemede, eksiklik saptanması halinde, başvuru sahibine eksikliği gidermesi için, süre verilmektedir. Bu bildirim, başvuru sahibine yazılı olarak yapılmaktadır. Başvuru sahibinin eksikliği tamamlamasına müteakip başvuru, Resmi Gazete ile yurt çapında dağıtım olan en yüksek tirajlı günlük gazetelerin ikisinde ve bir yerel gazetede yayımlanır. Yayın süresi 6 (altı) aydır.  Yayından maksat, bu başvuruya karşı itirazı olanların, itirazlarını sunmalarıdır. Başvuruya karşı itiraz yapılması halinde, itiraz başvuru sahibine bildirilerek, itiraza karşı görüşleri sorulur. Başvuru sahibinin itiraza karşı görüşünü sunması üzerine, TPE başvurunun ve itirazın incelenmesine konusunda uzman bir veya daha fazla kamu kuruluşu veya üniversite veya tarafsız özel bir kuruluştan talep eder. Bu halde, itirazı inceleyecek kurum veya kuruluşa ödenecek inceleme ücreti ve Türk Patent Enstitüsünün yapacağı hizmet karşılığı alacağı ücret, itiraz sahibi tarafından enstitüye ödenir. İtiraz edenin kamu kuruluşu olması durumunda, herhangi bir ücret alınmamaktadır.

İtirazın incelenmesi sonucunda, coğrafi işaret başvurusunun biçim ve kapsamında değişikliğe uğramış talepler, yeni halleriyle ve kapsamı açıkça belirtilerek yeniden yayınlanmaktadır.

İtirazın haklı bulunması halinde, tescil talebi tümden reddedilmekte ve talebin reddedildiği resmi gazetede yayınlanmaktadır.

Başvurunun 6 aylık ilanı süresince, üçüncü kişi ve kuruluşlardan herhangi bir itiraz gelmemesi durumunda başvurunun tesciline karar verilmektedir. Tescilin Resmi Gazete'de ilan edilmesiyle birlikte tescil kesinlik kazanmaktadır.

Tescil edilen coğrafi işaretler için bir süre sınırlaması ya da yenileme yapma zorunluluğu bulunmamaktadır. Coğrafi işaret bir defa tescil olunarak, süresiz kullanım sağlamaktadır.

Tescil olunan bir coğrafi işaretin hiçbir biçimde hükümsüz kılınamayacağı söylenemez. Zira koruma şartlarına sahip olmayan bir işaret tescil olunmuşsa;

Hak sahipliğinin başvuru sahibine değil de, başkasına ait olduğu ispat edilmişse,

Coğrafi işaret denetim işlemlerinin yeterince yerine getirilmediği ispat edilmişse, coğrafi işaretin hükümsüzlüğü açılacak dava ile mahkemeden talep olunabilir. Coğrafi işaretin hükümsüzlüğü talebini herkes ileri sürebilir, yasada bu konuda bir sınırlama mevcut değildir.

Coğrafi işaretin mahkeme tarafından hükümsüz kılınması halinde, hükümsüzlük kararı geçmişi etkilidir.

Bir sonraki sayımızda buluşmak dileğiyle sevgiyle kalın. 30.01.2015

              Avukat

       Hatice YILDIZ

Marka & Patent Vekili